16 września 2021
Minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek 13 sierpnia podpisał nowelizacje rozporządzeń dotyczących m.in. zmian w wykazie lektur z języka polskiego na wszystkich etapach kształcenia. Zmiany te będą obowiązywać od roku szkolnego 2021/2022.
Zmiany dotyczą głównie lektur uzupełniających (w przypadku klas I–III szkoły podstawowej – propozycji lektur do wspólnego i indywidualnego czytania) i polegają, według MEiN, na zaproponowaniu takich pozycji książkowych, które warto omawiać z uczniami ze względu na walory edukacyjne i wychowawcze (czytelny system wartości), elementy konstrukcyjne (konstrukcja świata przedstawionego, wyraziście zarysowana akcja) oraz warstwę językową (polszczyzna staranna, pozbawiona wulgaryzmów i kolokwializmów, nadmiernych ozdobników).
MEiN zapowiedziało, że dla nauczycieli języka polskiego zostanie przygotowany i opublikowany z końcem sierpnia br. na stronie internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji komentarz dydaktyczny do zmian na liście lektur w szkole podstawowej (na I i II etapie edukacyjnym) i w szkołach ponadpodstawowych.
Klasy I–III
Z listy lektur dla klas I–III szkoły podstawowej usunięto pozycje: Alina Centkiewiczowa i Czesław Centkiewicz Zaczarowana zagroda, Mira Jaworczakowa Oto jest Kasia, Leszek Kołakowski Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca? i Marcin Pałasz Sposób na Elfa.
Zamiast tych książek najmłodsi uczniowie będą mogli poznać następujące utwory: Dorota Gellner Wścibscy, Julita Grodek Mania, dziewczyna inna niż wszystkie. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie, Tom Justyniarski Psie troski, czyli o wielkiej przyjaźni na cztery łapy i dwa serca, Piotr Kordyasz Lolek. Opowiadania o dzieciństwie Karola Wojtyły (fragmenty), Zofia Kossak-Szczucka Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata, Asa Lind Piaskowy Wilk, Aleksandra i Daniel Mizielińscy Którędy do Yellowstone? Dzika podróż po parkach narodowych.
Klasy IV–VIII
Z kolei z listy lektur uzupełniających dla klas IV–VI szkoły podstawowej usunięto powieść Karola Maya Winnetou, a w klasach VII–VIII książkę Nancy H. Kleinbaum Stowarzyszenie Umarłych Poetów.
Jednocześnie rozszerzono listę lektur uzupełniających dla klas IV–VI o następujące pozycje: Carlo Collodi Pinokio, John Flanagan Zwiadowcy. Księga 1. Ruiny Gorlanu, Emilia Kiereś Rzeka, Zofia Kossak-Szczucka Topsy i Lupus, Bolesław Leśmian Klechdy sezamowe, Alan Aleksander Milne Kubuś Puchatek, Longin Jan Okoń Tecumseh, Ferdynand Antoni Ossendowski Słoń Birara, Jacek Podsiadło Czerwona kartka dla Sprężyny i Louis de Wohl Posłaniec króla.
Ponadto przeniesiono z wykazu lektur obowiązkowych do wykazu lektur uzupełniających dla klas IV–VI pozycję Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi Rafała Kosika.
Z listy lektur obowiązkowych dla klas VII–VIII przesunięto na listę lektur uzupełniających książkę Melchiora Wańkowicza Ziele na kraterze. Przesunięto też z wykazu lektur uzupełniających z klas VII–VIII do wykazu lektur uzupełniających w liceach ogólnokształcących i technikach Przekroczyć próg nadziei (fragmenty) Jana Pawła II.
Licea, technika, szkoły branżowe
Z listy obowiązkowych lektur szkolnych w liceach i technikach w zakresie podstawowym usunięto wybrane wiersze Marcina Świetlickiego, a w zakresie rozszerzonym wykreślono pozycje: Jan Parandowski Mitologia część II Rzym, François Villon Wielki testament (fragmenty), Piotr Skarga Żywoty świętych (fragmenty).
Z zalecanych dzieł teatralnych i filmowych zrezygnowano z Apocalypsis cum figuris w reż. Jerzego Grotowskiego i Zezowatego szczęścia w reż. Andrzeja Munka, a z tekstów polecanych do samokształcenia zrezygnowano z pozycji Film w szkolnej edukacji humanistycznej Eweliny Nurczyńskiej-Fidelskiej, Barbary Parniewskiej, Ewy Popiel-Popiołek, Haliny Ulińskiej.
Jednocześnie rozszerzono listę lektur uzupełniających w zakresie podstawowym o następujące pozycje: Kronika książąt polskich (oprac. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski), Juliusz Słowacki Listy do matki (fragmenty), Henryk Sienkiewicz Listy z podróży do Ameryki (fragmenty), Stefan Żeromski Ludzie bezdomni, Ryszard Krynicki – wybór wierszy, Adam Zagajewski – wybór wierszy, Witold Pilecki Raport Witolda, Wiesław Kielar Anus mundi, Zofia Kossak-Szczucka Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917-1919, Jarosław Iwaszkiewicz – wybrane opowiadanie, John Ronald Reuel Tolkien Władca pierścieni. Drużyna pierścienia.
Do lektur uzupełniających w zakresie rozszerzonym dodano pozycje: Zofia Kossak-Szczucka Błogosławiona wina, Ferdynand Antoni Ossendowski – Mocni ludzie, Ludzie, zwierzęta, bogowie, Krystyna Lubieniecka-Baraniak Gdy brat staje się katem, Jan Paweł II Przekroczyć próg nadziei (fragmenty), Tryptyk rzymski, Pamięć i tożsamość (fragmenty), Fides et ratio (fragmenty), Karol Wojtyła Przed sklepem jubilera, Stefan Wyszyński Zapiski więzienne, Paweł Zuchniewicz Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o prymasie Wyszyńskim.
Listę zalecanych dzieł teatralnych i filmowych rozszerzono o Przerwanie działań wojennych w reż. Juliusza Machulskiego, a listę tekstów polecanych do samokształcenia rozszerzono o pozycje: Jan Błoński Język właściwie użyty. Szkice o poezji polskiej drugiej połowy XX wieku, Grażyna Borkowska Pozytywiści i inni, Włodzimierz Dłubacz O kulturę filozofii, Keith Houston Książka. Najpotężniejszy przedmiot naszych czasów zbadany od deski do deski, Czesław Jaroszyński i Piotr Jaroszyński Kultura słowa. Podstawy retoryki klasycznej, Piotr Jaroszyński Człowiek i nauka. Studium z filozofii kultury, Karl Jaspers Idea uniwersytetu, Teresa Kowalik i Przemysław Słowiński Królewski dar. Co Polska i Polacy dali światu, Jakub Z. Lichański Retoryka. Historia – Teoria – Praktyka, t. I i II, O polską kulturę humanistyczną. Z Mieczysławem A. Krąpcem OP rozmawia Piotr S. Mazur, Ryszard Przybylski Klasycyzm, czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego.