20 czerwca 2022
Doradca i wychowawca
Przed każdym nauczycielem stoi duże wyzwanie: przekazywać wiedzę i wychowywać. We współczesnym świecie nieustających przemian i schyłku wszelkich wzorców osobowych realizowanie nauczycielskiej misji nie jest jednak łatwe.
Na szczęście jest wielu nauczycieli, którzy przekazują wiedzę w bardzo ciekawy sposób i dobrze wypełniają rolę wychowawcy. Niejednokrotnie są oni przyjaciółmi, towarzyszami oraz sprzymierzeńcami młodych ludzi, oczekujących od nich odpowiedzi na wiele podstawowych pytań.
Nauczanie młodego człowieka jest naszą powinnością, misją, a także wyróżnieniem. To nie tylko przekazywanie książkowej wiedzy. Dobry nauczyciel musi być lojalny wobec samego siebie i tych, którym się poświęca. Potrafi on, poza swoim obowiązkowym pensum, podjąć pracę społecznie, oddając czas wychowankom. Wyzwaniem jest zaintrygowanie uczniów swoim przedmiotem. Pokazanie im, że to, czego się uczą, może im się przydać w praktyce. Sprowokowanie w nich chęci poszukiwania nowatorskich rozwiązań.
Nauczyciel wychowawca musi poznać swoich uczniów, ich potencjał, predyspozycje osobiste, wydolność intelektualną. To pozwala zrozumieć ich zachowania, nie zawsze właściwe. Wtedy łatwiej też wyjaśniać kryzysowe sytuacje, rozładować napięcia i poznać przyczyny kłopotów w nauce. Znając powody słabych wyników, możliwe jest zastosowanie odpowiedniego systemu wzmocnień i motywacji.
Priorytetem szkoły powinno być rozwijanie kompetencji osobistych, społecznych i komunikacyjnych ucznia, przydatnych do podjęcia ról i zadań w dorosłym życiu. Do takiej edukacji nie przystaje już model szkoły pruskiej, w której uczeń podporządkowany jest nauczycielowi i ma małe pole do wykazania się kreatywnością.
Ważne są metody przekazywania wiedzy oraz metody pracy z uczniami. Tu należy być elastycznym. Nie wolno przyzwyczajać się do raz wypracowanych metod. Trzeba zmieniać je całkowicie lub częściowo w zależności od warunków, sytuacji oraz tego, z jakim uczniem się pracuje.
Lekcje muszą być ciekawą i angażującą przygodą dla każdego ucznia, tego słabszego, i tego mocniejszego. Podstawą należytej relacji jest empatyczna, wzmacniająca komunikacja, w której nauczyciel chce zrozumieć ucznia i patrzy na świat jego oczami, szanuje przekonania, szanuje granice fizyczne i psychologiczne.
Dydaktycy mają różne poglądy na temat metod nauczania. Na pewno ich dobór jest uzależniony od wieku dziecka, jego możliwości, celu, jaki chcemy osiągnąć, treści i zadań. Aktywizujące metody sprzyjają zdobywaniu wiedzy i jej utrwalaniu. W trakcie wykonywania działań uczniowie uaktywniają się na wielu poziomach – emocjonalnym, werbalnym, percepcyjnym, ruchowym i motywacyjnym. Stosując metody aktywne, uczymy dzieci tolerancji, zrozumienia oraz właściwych stosunków międzyludzkich.
Nauczyciel wprowadzający metody aktywizujące szybko odchodzi od dawnej roli eksperta i staje się animatorem, doradcą, partnerem, uczestnikiem procesu dydaktycznego. Zauważa zmiany wśród podopiecznych, którzy stają się bardziej samodzielni, rozwijają zainteresowanie uczeniem się. Operując metodami aktywnymi, uczeń i nauczyciel są na lekcji współpracownikami.
Zawód nauczyciela wymaga ciągłego kształcenia się. Każdy, kto ma ambicje osiągania odpowiednich wyników w swej pracy, musi aktualizować wiedzę pedagogiczną. Praca ta nie polega tylko na motywowaniu uczniów. Polega także na dokonywaniu oceny swych działań i ich rezultatów.
Obecnie nauczyciel jest uczestnikiem przemian zachodzących w życiu politycznym, społecznym, ekonomicznym i kulturalnym. Dokonuje się wielki postęp nauki i techniki. W takim świecie nauczyciel nie zawsze może być autorytetem w każdej dziedzinie. Ale mając na względzie to, że najważniejsi są uczniowie, może organizować ich aktywność, podpowiadać im i pomagać uzupełniać kompetencje.
Bogusława WŁOCH - nauczyciel geografii i nauczyciel wspomagający