29 marca 2023
Kodowanie często postrzegane jest jako coś trudnego, przeznaczonego dla informatyków
i programistów. To jeden ze stereotypów, z którymi zmagają się nauczyciele,
wprowadzając naukę kodowania do przedszkoli.
W Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Grzymiszewie regularnie prowadzone są zajęcia z
kodowania w grupach przedszkolnych, bo stawiamy czoła stereotypom i wiemy, jak często
nowatorskie rozwiązania ułatwiają życie.
Postęp technologiczny, a także fakt, że dzieci od najmłodszych lat poruszają się w świecie
cyfrowym bez najmniejszych problemów, skłania nas również do tego, aby nauczyć naszych
wychowanków bezpiecznego i rozważnego korzystania z sieci internetowej i multimediów.
Czym jest kodowanie?
W przypadku małych dzieci to przede wszystkim zabawa przygotowująca je do
algorytmicznego myślenia oraz zadaniowego podejścia do stawianych problemów.
Jak podaje strona giganciprogramowania.edu.pl, kodowanie jest określeniem nieco węższym
niż programowanie. Oznacza przetwarzanie (zapisywanie) informacji w postaci kodu, np.
umownych znaków. Daną informację można zakodować, czyli zaszyfrować. W przypadku
komputerów to właśnie za pomocą odpowiedniej sekwencji zaszyfrowanych wiadomości
możemy wydać urządzeniu jakieś polecenie, by uzyskać określone działanie.
Napisanie takiej wiadomości to właśnie kodowanie. Natomiast dostarczenie jej komputerowi
w formie opracowanej – w poprawnej kolejności i w taki sposób, aby maszyna mogła
realizować pewne zdarzenia przyczynowo-skutkowe – to programowanie.
Czy nauka kodowania w przedszkolu ma sens?
Jak najbardziej tak, gdyż esencją sztuki kodowania jest łączenie wiedzy matematycznej z
humanistyczną, odkrywanie, planowanie, analizowanie, kształtowanie wyobraźni
przestrzennej, rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej.
Ponadto kodowanie składa się z różnych etapów i tylko wspólne konsultacje pomiędzy
dziećmi mogą doprowadzić do osiągnięcia finalnego sukcesu, co uczy współpracy w grupie i
zdrowej rywalizacji.
Kodowanie wymaga skupienia podczas wykonywania poszczególnych procedur, pozytywnie
wpływając na kształtowanie zarówno cierpliwości, jak i wytrwałości u dziecka. Pobudza
również wyobraźnię, zachęca do kreatywnych działań, a rozwijając umiejętność logicznego
myślenia, wzmacnia w dziecku pewność siebie oraz poczucie własnej wartości.
Portal Giganci Programowania przekonuje, że już przedszkolaki mogą rozpocząć naukę
kodowania. Różnego rodzaju gry i zabawy można połączyć z ćwiczeniem rozróżniania
kolorów, części ciała, kierunków i położenia.
Od czego zacząć?
Cel zabawy z kodowaniem jest jeden – zrealizować określone zadanie lub pozbyć się jakiegoś
problemu, tworząc i kodując jego rozwiązanie. Dziecko ma więc opracować potrzebne
informacje i podać je w odpowiedniej sekwencji.
Warto podkreślić, że do zabaw z kodowaniem nie potrzebujemy komputera ani innego
specjalistycznego sprzętu. Możemy wykorzystać np. plastikowe kubeczki. W początkowym
etapie sprawdzają się one świetnie, gdyż są kolorowe, lekkie i wygodne do manipulowania.
Zaczynając zabawę, warto dać dzieciom pełną swobodę do tworzenia konstrukcji według
własnych pomysłów. Następnie stopniowo przechodzimy do wprowadzania przedszkolaków
w świat schematu, proponując układanie kubeczków według wzoru, który jest narysowany
bądź wypowiedziany. Takie zabawy nie dość, że rozwijają motorykę małą, to doskonale uczą
uważnego słuchania, logicznego myślenia i obserwowania.
Narzędzia do nauki kodowania
Zabawa w kodowanie to inwestycja w przyszłość, dlatego staramy się, aby jak najbardziej
urozmaicać zajęcia, np. poprzez korzystanie z dywanowej maty. To duża kratownica
zawierająca oznaczenia literami i cyframi.
Dzieci zaczynające edukację przedszkolną niejednokrotnie mylą strony (prawa – lewa, góra –
dół). Dzięki odszyfrowywaniu i ustalaniu położenia przedmiotów na macie za pomocą
symboli (strzałek) lub komend (B4, niebieski) łatwiej im określać strony. Kształtują też
umiejętności analizowania, planowania i dostrzegania błędów.
Kolejnym krokiem jest zabawa na macie z wykorzystaniem robota Bee Bot o wyglądzie
małej pszczółki, wydającej dźwięki i poruszającej się zgodnie z wcześniej zaplanowaną
(zakodowaną) trasą. Zabawa z robotem angażuje kilka zmysłów dziecka równocześnie,
rozwija myślenie abstrakcyjne i sekwencyjne, a także orientację kierunkową na płaszczyźnie.
W naszym przedszkolu korzystamy również z wirtualnej maty do kodowania, która
zamieszczona jest na bezpłatnej platformie internetowej
( mata.uczymydzieciprogramowac.pl ), dającej możliwość tworzenia szeregu aktywności,
sprzyjających rozwijaniu kompetencji językowych, logicznych i matematycznych.
Wykorzystujemy także takie aplikacje jak np. Code.org czy Scratch Junior, które są
intuicyjne, oparte na symbolach i pozwalające na tworzenie pokazów multimedialnych, gier
czy historyjek.
Na uwagę niewątpliwie zasługują dyktanda graficzne (piksele). Przedszkolaki je uwielbiają,
gdyż jest to dla nich nie tylko dobra zabawa, ale przede wszystkim możliwość kształtowania
umiejętności graficznych i wyznaczania kierunków na kartce papieru. To dobry pomysł
wprowadzający dzieci w świat kodowania, niewymagający wkładu finansowego, ponieważ
potrzebna jest jedynie kartka papieru z narysowaną kratownicą lub zeszyt w kratkę. Zabawa
polega na wypełnianiu pustego pola według schematu bądź według rozmieszczonych strzałek.
Pozytywne „kombinowanie”
W 2020 roku dołączyliśmy do ogólnopolskiego programu „Uczymy dzieci programować”.
Realizując propozycje przygotowane przez jego autorkę Annę Świć, wprowadzamy dzieci w
cyfrowy świat, ucząc świadomego, bezpiecznego i twórczego korzystania z nowoczesnych
technologii, kształtujemy kompetencje kluczowe, a także podnosimy prestiż przedszkola i
swoje kwalifikacje.
W ramach przedsięwzięcia „Uczymy dzieci programować” podjęliśmy wyzwania w
konkursie „Cała Polska programuje”, realizując zadania wpisujące się w Międzynarodowy
Tydzień Kodowania CodeWeek.
Rozwijając podstawowe kompetencje XXI wieku, powinniśmy uczyć dzieci krytycznego
myślenia i pozytywnego „kombinowania” już na etapie przedszkola, pamiętając, że jedyne, co
nas ogranicza w kodowaniu, to wyobraźnia.
Elwira SZYMANIAK
nauczyciel wychowania przedszkolnego w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Grzymiszewie
(woj. wielkopolskie)