3 września 2024
Doświadczanie stresu przez młodych ludzi i ich niedostateczne umiejętności w zakresie radzenia sobie z nim to zjawisko, które stanowi coraz większe wyzwanie dla pedagogów i rodziców. Stan zdrowia psychicznego młodzieży budzi uzasadniony niepokój. Jako nauczyciel i psycholog szkolny zarazem, chciałabym podzielić się swoimi obserwacjami dotyczącymi przeżywania stresu przez uczniów technikum.
Źródła stresu
Okres dojrzewania to czas intensywnych zmian hormonalnych i biologicznych, które wpływają na nastrój i poziom stresu. Wahania hormonów często powodują zmienność nastrojów, która utrudnia radzenie sobie z codziennymi problemami.
Mówiąc o źródłach stresu, nie można zapominać o czynnikach, które jeszcze niedawno były jego przyczyną, a których konsekwencje są wciąż widoczne u uczniów szkół ponadpodstawowych, w tym techników. Młodzież, wspominając pandemię COVID-19, mówi o takich odczuciach jak: spadek poczucia bezpieczeństwa, lęk o siebie i swoich bliskich, któremu towarzyszyły wszechobecna presja informacyjna dotycząca wirusa oraz strach przed realną możliwością utraty zdrowia i życia.
Uczniowie pamiętają również konieczność całkowitej zmiany swojego stylu życia, spowodowanej zamknięciem szkół, zakazem wychodzenia z domu, koniecznością uczestniczenia w edukacji zdalnej. Wiązało się to z brakiem możliwości spotykania się z przyjaciółmi i spędzania czasu wolnego w dowolny sposób, uniemożliwiało uprawianie sportu. Zaznaczyć należy, że powrót do szkoły po zdalnym nauczaniu był również bardzo trudnym momentem.
Kolejnym czynnikiem, nadal wskazywanym przez młodzież jako źródło stresu, jest konflikt zbrojny na Ukrainie. Podobnie jak w przypadku pandemii, młodzi ludzie zostali przytłoczeni przez media nadmiarem informacji i emocji płynących z Internetu, radia i telewizji. Napływ ludności ukraińskiej, a co za tym idzie, obecność nowych kolegów i koleżanek z obcego kraju, spowodował, że w przyspieszonym tempie trzeba było nauczyć się współpracować i porozumiewać z osobami z innego kręgu kulturowego.
Stres powodują ponadto: nadmierne i niekontrolowane przez rodziców korzystanie z telefonów, komputerów, gier i serwisów społecznościowych, a tym samum uciekanie od bezpośrednich kontaktów z rówieśnikami w świat wirtualny; łatwy dostęp do niszczących zdrowie używek, napojów energetycznych; naśladowanie stylu bycia lansowany przez media; a także presja rówieśnicza, oczekiwania rodziców i nauczycieli oraz własne oczekiwania wobec siebie.
Wysokie wymagania, jakie stawia system edukacji, prowadzą do znacznego obciążenia psychicznego. Uczniowie technikum odczuwają stres związany z nauką i egzaminami. Jest on szczególnie silny, gdy okazuje się, że z powodu słabych wyników młodzi ludzie mogą nie otrzymać promocji do kolejnej klasy lub będą zmuszeni zmienić szkołę.
Innym źródłem stresu, jakiego doświadcza młodzież uczęszczająca do technikum, jest zmęczenie z powodu bardzo dużej liczby godzin lekcyjnych. Należy pamiętać, że w grę wchodzą przedmioty ogólnokształcące, jak i zawodowe. W związku z tym opanowanie obszernej podstawy programowej, konieczność zapamiętania dużej ilości materiału, liczne sprawdziany wiedzy, często po kilka w ciągu jednego dnia, a ponadto konieczność występowania na forum klasy, odpowiedzi ustne, a także czasochłonne dojazdy do szkoły powodują napięcie i wewnętrzny konflikt między własnymi standardami a oczekiwaniami otoczenia.